DE Kİ

Description

Bu çalışmada Kur’an-ı Kerim’in hülasası olarak bilinen İhlas suresi, kapsamlı bir analize tabi tutuluyor ve eserin müellifi tarafından kelimeler üzerinde etimolojik ve teolojik değerlendirmeler yapılıyor. Fasıllar halinde yazılan çalışmada, ana tema İhlas suresinin özü olan “Ehad” ve “Samed” ifadelerinin anlamları üzerine yoğunlaşıyor, dolayısıyla Kur’an’ın dörtte birini oluşturan tevhid hakikatinin mantıksal ve teolojik boyutları üzerinde duruluyor. Emin Osman Uygur Hoca, benim de dahil olduğum, bilimsel tefsir çalışmaları yapan uzman bir ekibin bel kemiği. Edebiyatçı kimliğiyle, farklı alanlarda uzmanlıkları olan bir kadronun adeta dinamosu misali, yapılan tüm tefsir çalışmalarında kaleme alınan metinleri inceliyor, edebiyat süzgecinden geçiriyor ve sonra Arapça uzmanları ve ilahiyatçılardan oluşan bir heyete sunuyor. Dolayısıyla, bu çalışmanın Emin Osman Uygur Hocanın kaleminden çıkması, esere farklı bir değer kazandırıyor.

Eserin giriş bölümünün “De” ifadesinin analizine ayırılması, İhlas suresini anlama açısından çok önemli. Surenin bir emir ile başlaması, vahyin muhatabı ve ona tabi olanları, Allah birdir hakikatini idrak etmeye ve başkalarına da tebliğ etmeye davet ediyor. Surenin başındaki emir ifadesinin açıklanmasından sonra, Allah’ın eşi ve benzeri olmadığını vurgulayan “Ehad” kelimesinin, kendisiyle eş anlamlı olan “Vahid” kelimesinden önemli bir farkı olduğunu anlatan bölüm, bir teolog olarak benim ilgimi celbetti. Burada yazar, Vahid (bir) kelimesinin iki rakamıyla devam ettiğini, ancak Ehad kelimesinden sonra iki rakamının gelmediğini vurgulayarak, Ehad ifadesinin çoğulu olmadığını, yani yegane, bir tek anlamına gelen bir şeye işaret ettiğini anlatıyor. Dolayısıyla, surede “Huve” zamiri ile ifade edilen Cenab-ı Allah, Ehad kelimesiyle tenzih ediliyor, yani her türlü noksanlıklardan uzak olan, bölünmesi veya çoğalması mümkün olmayan bir yegane varlık olduğu anlatılıyor.

Eserin giriş bölümünde, Allah’ın selbi sıfatlarından Vahdaniyete işaret eden Ehad kelimesinin önemi ifade edildikten sonra, surenin özünü oluşturan diğer bir kelimenin, yani Samed kelimesinin analizine geçiliyor. Burada, Allah’ın varlık açısından hiçbir şeye muhtaç olmadığını ifade eden Samed ism-i Celilinin, Huve, Allah ve Ehad kelimeleriyle bağlantısı açıklanıyor. Giriş kısmındaki bu önemli analizden sonra, fasıllar bölümünde, Allah’ın birliği, ihtiyaç sahibi olmaması, bidayeti ve sonunun olmaması, tevhid kavramı ve kelimelerin etimolojik analizleri yapılıyor. Eserde ana tema olan tevhid kavramı, bir dizi mantıksal analojiyle desteklenerek, akıl ve idrake sunuluyor. Tevhide dair delillerin hüccet-i kaviden (kuvvetli delil) ziyade hüccet-i katıa (kesin delil) olduğu vurgulanarak, tevhidin alternatifi olmadığı mantıki ve edebi bir dille anlatılıyor. Argümanların, Kur’an-ı Kerim’den ilgili ayetlerle ve Hadis-i Şeriflerle desteklenmesi, esere farklı bir akademik boyut kazandırıyor. Bununla beraber, fasıllarda sık sık kullanılan soru-cevap metodu, okuyucunun merakını celb ederek, eserin ilgiyle okumasını teşvik ediyor.

Sonuç olarak, büyük bir zevk ile okuduğum bu çalışmayı tüm kitapseverlere tavsiye ediyorum, özelikle ehadiyet, vahdaniyet ve samediyet kavramlarının etimolojik, teolojik ve mantıksal boyutlarını daha iyi anlamak isteyen okurların bu esere müracaat etmelerinde fayda mülahaza ediyorum.

Dr. Ömer Atilla Ergi