MAHMUT AKPINAR
Bilim kavramlar üzerinden yapılır. O nedenle bütün b-ilim dalları öncelikle kendi alanına ait kavramların çerçevesini çizerek işe başlar. Taraftar veya hasım herkesin Hizmet’ten anladığı elbette farklı olabilir. Hatta Hizmet ehli insanların her birinin Hizmet tanımı kendi anlayışına, bakışına, müktesebatına göre değişiklik gösterebilir. Nitekim önde gelen abilerimizden birisinin Hizmet’le ilgili paylaşımına çok farklı yorumlar geldi ve o tweet etrafında bir tartışma başladı. Twitte: “Kimse bu Hizmet’i kurtarmaya kalkmasın, bu Hizmet’le kurtulmaya baksın. Biz varız diye bu iş olmayacak; bu iş olacağı için biz varız.” deniyordu.
Farklı kişilerden farklı zamanlarda benzer paylaşımlar oluyordu. Ama bunu diğerlerinden ayıran, bilinen bir abinin, iddialı ifadeler kullanmasıydı. “Duygularıma tercüman oldunuz.”, “Çok doğru söylemişsiniz, çok haklısınız.” gibi paylaşımı onaylayanlar, beğenenler, reteewit yapanlar yanında, bu ifadeleri doğru bulmayan, maksadını aştığını söyleyen çokça yorum gördüm. Trollerin küfür, hakaret içeren yorumlarını dikkate almıyorum. Ama Hizmet’ten samimi insanlar da bu sözlere şerh düşüyordu. A. Abiyi dupduru bir mümin, hal adamı, nezaket ve zerâfet sahibi, vakur bir beyefendi olarak bilirim. Ancak kanaatimce bu paylaşım farklı yerlere çekilebilecek anlamlar içeriyor.
Paylaşım, Hizmet’in bizatihi “kutsal ve korunmuş” olduğu şeklinde anlaşılmasına müsait. İslam için kullanılması gereken ifadeler İslam’ın binlerce yorumundan birisi olan Hizmet için kullanılınca doğal olarak “Hizmet din mi?” sorusu ortaya atılıyor. “Hizmet’i kurtarmaya kalkma” iddiası sanki Hizmet’i kritik edenlere, öneriler getirenlere ağzının payını verme gibi anlaşılabilir. “Hizmet’le kurtulmaya bakın!” cümlesi Hizmet’in “kesin inançlılardan oluşan bir kült” olduğu iddiasını ileri sunanlara malzeme veriyor. Son cümleden insanların, hayatların bir ideal, dava için sıradanlaştırılıp önemsizleştirilebileceği gibi bir mana ortaya çıkıyor. Oysa idealler, davalar insanlarla yücelir. İnsanı hedeflemeyen, insana değer vermeyen hiç bir ideal, gaye, hatta din yücelemez. Hizmet, insanı dolgu malzemesi gibi gören, kolayca harcayan değil, insanı yücelten, bizzat insanı hedefleyen ve ona hizmet eden bir yol olmak zorundadır. Öyle olduğu için takdir toplamış, dünyanın her coğrafyasında kabul görmüştür. “Allah’a giden yollar mahlukatın nefesleri adedincedir” ifadesi Hocaefendi’nin sıkça kullandığı cümlelerdendir. Tek doğru olma iddiası, hakikati inhisarına alma çabası bu nedenle Hizmet felsefesinden uzaktır. Bediüzzaman’dan bu tarafa Hizmet’in yaklaşımı her daim “benim yolum haktır, doğrudur; ama başka doğrular da vardır” şeklindedir.
Daha önce “Hizmet nedir? ve “Hizmet ne değildir?” başlıklı iki video çekmiştim. Bu tartışmalar üzerine güncelleyip tek parça halinde yazıya dökmek gerektiğine kanaat getirdim. Aslında tartışma bir hayra hizmet edebilir. Hep aksiyon tarafı önde olmuş, proje üretmiş, kurumlar açmış, açılımlar yapmış Hareket’in başkasından öte, kendisinin kendini tanımlaması ihtiyacını ortaya çıkardı. Tartışma ‘Hizmet’ kavramının ne olduğunun, neleri ihtiva ettiğinin uzmanlarınca tanımlanmasına ve dünyaya ilan edilmesine vesile olabilir. Böylece hem takipçilerin kafa karışıklığı giderilecek hem de garazkâr, kasıtlı yorumların önüne geçilmiş olacaktır. AfSV bunu yapmaya çalışıyor. Ben de kendimce bir çerçeve çizmeye çalışacağım.
Hizmet nedir?
● Hizmet, ihlas düsturlarında ifade edildiği gibi YARATICININ RIZASINI kazanma yoludur, amelinde rıza-yı İlahiyi gözetmektir. İ’lay-ı kelimetullahtır. Allah’ı insanlara tanıtmaktır.
● Yaratıcının maksadını anlamaya çalışmaktır.
● Hizmet, Allah, kainat ve insan arasındaki ilişkiyi sağlam bir zeminde, sağlıklı şekilde tanımlamak ve anlamaktır. Bunun için Kur’an kadar kainat kitabına da eğilmek, dini ilimler kadar tabii bilimlerle, sosyal bilimlerle de meşgul olmaktır. Hakikati kuşatmaya çalışmaktır. Sadece dini ilimlere yoğunlaşarak yobazlaşmaktan, sadece fenni ilimlerle meşgul olup inançsızlıktan nesilleri korumaya, ikisinin mecziyle hakiki medeniyete, insanlığa ulaşmaya çalışmaktır. Varlığın hakikatine, eşyanın künhüne vakıf olmak ve varlıkla Yaratıcı arasındaki ilişkiyi görebilmektir.
● Hizmet, Akif’in dediği gibi “İslamı asrın idrakine söyletmek”tir. Kur’an’ı çağın ihtiyaçlarına göre yorumlamaktır.
● Hizmet, tefekkürü, düşünmeyi öne çıkarmaktır. “Bir saat tefekkür bin sene nafile ibadetten hayırlıdır” esasını öncelemektir. Kur’an’ın “Akletmez misiniz?”, “Düşünmez misiniz?” sorularına muhatap, akleden, düşünen, tefekkür eden nesiller yetiştirmeyi hedeflemektir.
● Hizmet, dini motivasyonla hareket eden insanların günümüz dünyasında İslam’ı, Kur’an’ı, Sünneti doğru şekilde anlama ve yaşama çabasıdır. Yaratıcının muradını, Resulünün tavsiyelerini doğru şekilde anlamak ve çağımızın sorunlarına çözüm olacak şekilde değerlendirmektir, aksiyona dönüştürmektir.
● Hizmet, Hocaefendi’nin “Cihad veya İ’lay-ı Kelimetullah” isimli kitabında bahsettiği üzere Allah’la kullar arasındaki engelleri bertaraf etmektir.
Eğer Allah’ı tanımada, Allah’a ulaşmada CEHALET bir engelse bunun çözüm yollarını aramak, okullar, dershaneler açmak, insanları cehaletten, eğitimsizlikten, bilgisizlikten, ufuksuzluktan kurtarmak için projeler ortaya koymaktır. Kitaplar basmak, dergiler yayınlamak, üniversiteler açmaktır. Sohbetlerle, konferanslarla, yaygın ve örgün eğitim araçlarıyla cehaletle, bilgisizlikle, yobazlıkla mücadele etmek ve bilginin, eğitimin yollarını açmaktır.
Eğer insanların Allah’a ulaşmasına mani olan şey FAKİRLİK ise insanları fakirlikten kurtarmaya çalışmaktır. Yardımlaşmayı teşvik etmektir. Ülkede ve dünyada açlık, sefalet içinde yaşayanlara el uzatmak, “KİMSE YOK MU?” diye aç-açıkta kalan, yoksul aramak ve yardım ulaştırmaktır.
Savaşlara, kavgalara, ideolojik ayrılıklara karşı insanca ve birlikte yaşama dair çözümler üretmektir. Gaspçı AKP’nin Maarif Vakfı ile çökeceği ana kadar savaşın, yokluğun, yoksulluğun sürdüğü Afganistan’da kalıp okulları açık tutmak, o insanları terk etmemektir.
● Farklı dil, din ve ırktan insanlar arasında GÖNÜL KÖPRÜLERİ kurmaktır. Hristiyan, Yahudi, deist, ateist farklı inançtan insanlarla aynı masa etrafında oturup konuşabilmektir. Herkesle DİYALOG kurabilmektir. Yaratılanı yaratandan ötürü sevmektir. Nefret ve husumetle vuruşan, ayrışan kesimler arasında Barış Köprüleri kurmaktır. Sırp’la Boşnak’ı aynı okulda, aynı sırada ve arkadaşça oturtmak ve okutmaktır. Cami ile cemevini aynı avluda inşa etmektir.
● Cehalet, fakirlik ve ihtilaf düşmanlarıyla etkili savaşabilmek için emeği, sermayeyi, bilgiyi, tecrübeyi, insan kaynaklarını bir araya getirip organize etmektir. İşadamlarını ve imkanlarını hayırlı işlerde kullanmaya ikna etmektir.
● Enaniyet ve benliğin Allah’ı tanımak, uluhiyeti kavramak için bir vahidi kıyasi olduğunun farkında olarak onları ıslah etmek, tevazu ve mahviyeti esas almaktır.
● Hizmet, kul hakkına riayet etmektir. Camiden çıkarken başkalarının ayakkabısı üzerine basmayı hak ihlali sayacak kadar dikkatli yaşamaktır. Vakıfta, yurtta talebenin yemeğini yememek, yediyse mutlaka parasını vermektir.
● Hizmet, kem sözden, çiğ tavırdan uzak durmaktır. İnancına, rengine, ırkına, düşüncesine takılmadan insanı Allah’ın yarattığı en kerim, en mükemmel varlık görüp, ona saygı göstermektir. Gönül kırmayı Kabe’yi yıkmaya eş görmektir.
● Hizmet, Bediüzzaman’ın “maddi kılıç kınına girmiştir” içtihadıyla her türlü şiddetten uzak durmaktır. Bu devirde İslam’ın silahla, kılıçla, zorla, baskıyla, işinin kalmadığını bilmektir. İnsanlara Allah’ın, İslam’ın ancak ikna ile, eğitimle, halle, diyalogla anlatılabileceğine inanmaktır.
● İslam’ın barış anlamına geldiğinin farkında olup dünya üzerinde barışın tesisine çalışmak, sulh adacıkları oluşturmaktır.
● Hizmet, üniversiteyi bitirir bitirmez takkeden kura çekip bilmediğin insanlara faydalı olmak için, bilmediğin coğrafyalara hicret etmektir. Karın tokluğuna koşturmaktır. Çekilen sıkıntılara, zorluklara of demeden katlanmak, çileyi sevda haline getirmektir.
● Hizmet, “bir çocuk merdivenden düştü” dendiğinde kendisine emanet edilen çocukların değil, kendi çocuğunun başına geldi diye buruk sevinç yaşamaktır.
● Hizmet, dünyanın her yerine binlerce okul açıp gençleri, çocukları emanet kabul edip üzerlerine titremektir. Yemeyip yedirmektir. Geceleri üşümesinler diye uykusuz kalıp onları rahat ettirmektir. Yani Hizmet YAŞATMAK İÇİN YAŞAMADIR. Kendisi ihtiyaç içinde olsa dahi kardeşini, arkadaşını, öğrencisini nefsine tercih etmektir. İSAR HASLETİDİR.
● Emanete ihanet etmemektir. Vakıf malını, kamu kaynaklarını korumaktır.
● Hizmet, nezahetini, ahlakını, edebini muhafaza etmektir. Kırk yıldır kendisine emanet edilen milyonlarca çocuğa örnek olmak ve yüz kızartıcı bir olaya bulaşmamaktır.
● Hizmet, makuliyet yoludur. Makulü, mantıklı olanı aramaktır. Hem aklı hem vicdanı tatmin etmeye çalışan, insanların dünya ve ahiret saadetini birlikte düşünen programın adıdır.
● Hizmet, toplumun katmanları arasında köprü olmaktır. Zenginin imkanlarını fakire ulaştırmaktır. Kırsaldan, köylerden, varoşlardan çocuklara eğitim imkanları hazırlayıp toplumsal farklıkları asgariye indirmektir. Fırsat eşitliği oluşturmak, sınıflar arası mesafeyi azaltmaya çalışmaktır.
● Hizmet, kız çocuklarına değer vermek, okutmak, hayatın içine katmaktır. Nitekim dindar mahallede olan taassupları kırmış, yüzlerce kız koleji, yurtla kadınların eğitim eşitsizliğini önemli oranda gidermiştir.
● Hizmet hem dindar ve ahlaklı hem de aklını, beynini kullanan, inançlı, eğitimli, aydın, ufuk sahibi nesiller yetiştirmektir.
● Hizmet, şiddet sarmalına sıkışmış, dini camiden, bağışı 3-5 lira vermekten ibaret sanan Müslümanlara yeni ufuklar açmaktır. Slogan atmak, bağırıp çağırmak yerine iş yapmaktır. Müspet hareket etmektir.
● Hizmet yeni şartlara göre yeni yollar bulma, tıkanma yaşandığında yeni güzergahlar açma çabasıdır. Değişen şartlara, coğrafyalara, zamana göre ana maksadını unutmadan uyum arayışıdır.
Hizmet ne değildir?
● Bir tarikat değildir. Üstadımızla ve Hocamızla aramızdaki bağ şeyh-mürid ilişkisi değildir. Tarikatlardaki gibi mistik ve teselsülen bağlılık yoktur. Saygı, hürmet, bağlılık şahsa, aileye, soya değil; vasıflara, özellikleredir. Bir hanedan, saltanat yoktur.
● Hizmet, şirke girecek şekilde kimseyi kutsamaz, yüceltmez.
● Hizmet, kurtarıcı olma, tek ve mutlak doğru olma iddiasında değildir. “Mutlak istikamet üzerinde” olmaya dair garanti verilmiş değildir. Bu konuda Allah’tan bir taahhüt, Allah’la pazarlık bilmiyoruz. (Fatır, 16; Muhammed, 7)
● Kült değildir. Hata yapabilen organizasyonlardan ve hata yapabilen insanlardan oluşur. Onu ilelebet hak ve doğru üzere olacak ve asla yanlış yapmayacak bir organizasyon gibi görmek, “her hal ve şartta Allah’ın inayetine mazhar” gibi sunmak Allah’ın iradesine ipotek koymaktır.
● Hizmet, tekfir etme, dışlama, aşağılama, gıybet etme yolu değildir.
● Hizmet, başkalarının hizmetlerini de takdir etme yoludur. Bir şekilde Hakk’a hizmet edenleri illa kendi çatısında toplamaya ve devşirmeye çalışan bir hareket değildir.
● Bir parti değildir. Siyasetin dini konularda kullanılmasını onaylamaz.
● Hizmet, dünyevi makam, mevki, iş elde etme aracı değildir.
● Hizmet, insanları sürüleştirme, sıradanlaştırma ve standartlaştırma aracı değildir.
● Hizmet batıl inançlara sahip değildir. Bid’atlara, hurafelere geçit vermez.
● Erkek egemen değildir. Kadınlara eğitim yollarını açan, hayatın içinde etkin ve aktif tutan bir harekettir. Ama ideali ne kadar yakalayabildiği, kadınların gerektiği kadar temsil edilip edilmediği tartışılabilir.
● Hizmet bir din değildir. Dindarlardan oluşan sosyal bir harekettir. Dinin aslı, kendisi gibi sunulamaz. Bu yönüyle “Allah bizi Hizmet’ten ayırmasın” sözü, genel manada ‘İman ve Kur’an hizmeti’ anlamına kullanılabilir. Ancak belirli bir yapıya, organizasyona sadakat anlamında kullanılmasını acizane doğru bulmuyorum. Asıl olan Hizmet değildir, İslam, Hak üzere istikamettir.
● Hizmet, Türklerin malı değildir. Anadolu’dan çıkmıştır ama evrenseldir, herkese aittir. Global bir harekettir. Onu yerele, belli coğrafyaya, ırka, ülkeye hapsetmek daraltmak olacaktır.
● Motivasyonunu İslam’dan alan bir harekettir ama gayrimüslimler de katılabilmekte, insani, sosyal faaliyetlerine destek vermektedir.
● Hizmet, ticaret alanı değildir. Tüccarları vardır ama bizzat kurumların ayakkabı, takım elbise, ticari meta üretmesine gerek yoktur. Hizmet’in kurumları Hizmet misyonuyla örtüşecek kurumlar olmalıdır.
● Hizmet kimseye hasım, düşman değildir. Kimseyi ötekileştirmez. Bölen, ayrıştıran değil, birleştirendir. Nefret üreten değil, sevgi üretendir.
Bu makalede Hizmet’i idealize ederek ve temel ilkeler, esaslar üzerinden anlatmaya çalıştım. Ancak insan unsurunun olduğu bütün organizasyonlarda görüleceği üzere elbette Hizmet içinde de hata yapanlar, yanılanlar, esaslara uymayanlar, farklı mülahazalarla bulunanlar çıkacaktır. Yani ideal olanla var olan arasında farklılıklar kaçınılmazdır. Ama Hizmet’te pek çok sosyal yapıya göre bu açının büyük olmadığını söyleyebilirim. Uygulamada hatalar, eksikler, bazı problemler olabilir. Lakin Hizmet ütopik, hayattan kopuk, uygulanamaz değildir. “Örnekleri Kendinden Bir Hareket” olarak son 40 yılda pek çok başarıya imza atmış, ülkeye ve insanlığa büyük katkılar sunmuştur. Hizmeti ilkeler, esaslar, eserler üzerinden tanımlamak, subjektif yorumlardan, duygusal tanımlamalardan kaçınmak gerektiği kanaatindeyim.
Bu yazı, yayınlarımız arasında çıkan HZİMET NEDİR kitabından alınmıştır. Kitap hakkındaki detaylı bilgilere aşağıdaki linkten ulaşabilirsiniz.
Sesli Makale: